Gebelik ve Doğum

Gebelik

Gebelik dönemi kadın için değişiklikler, adaptasyonlar ve bazı risklerle birliktedir. Anne adayının gebelik öncesi değerlendirilmesi, bazı desteklerin, değişikliklerin yapılması gerekir. Gebelik izleminde amaç; annenin ve bebeğin sağlığını korumak, bebeğin gelişimini izlemek, önlenebilecek sorunları önlemek, önlenemeyen sorunlarla da baş etmeye çalışmaktır.

Gebelik Planlarken

*Anne adayının temel fizik muayenesi yapılır, tetkikleri istenir.

* Diş kontrollerinin yapılması önerilir.

* Demir, vitamin eksikleri varsa düzeltilir.

*Sigara kullanıyorsa bırakması önerilir.

*Fazla kilolarından kurtulması önerilir.

*Hepatit B, kızamıkcık, kızamık, kabakulak, suçiçeği gibi bazı viral hastalıklar için bağışıklık durumu kontrol edilip, aşıları tamamlanır.

*Gebelik süresince de devam edebileceği hafif- orta şiddette fiziksel aktivite önerilir.

* Gebelik öncesi 3 ay kadar günde 400mcg folik asit kullanması önerilir.

Gebe Olduğumu Nasıl Anlarım?

Beklenen adet günü geçtikten sonra yapılan B HCG testi veya ultrasonografi ile kesin gebelik tanısı konulabilir.

Gebelik, İlk Muayenede Ne Yapılır?

*Ultrasonografi ile gebelik değerlendirilir.

*Annenin sağlık durumu değerlendirilir,

*Kan- idrar tetkikleri yapılır,

*Gebelikle ilgili yaşam tarzı değişiklikleri konuşulur.

Tarama Testleri

Sık görülen kromozom anomalileri için (Down Sendomu, Trizomi 18 ve trizomi 13) yüksek riskli olan grubun belirlenmesini sağlarlar. Bu testlerde risk yüksek çıktığında kesin tanı konulabilecek testler önerilir.

İkili Tarama Testi

Gebeliğin 11-14. haftalar arasında yapılır. Ultrasonografi ile fetusun baş-popo mesafesi, ense kalınlığı ölçülür, burun kemiğinin varlığı/yokluğu değerlendirilir. Anneden kan alınarak  gebelikle ilişikli iki hormon (PAPP-A ve B HCG) düzeyine bakılır. Annenin yaşı, kilosu, boyu, diyabet varlığı, sigara kullanımı, gebeliğin tekil-çoğul olması, tüp bebek olup olmaması, önceden anomalili bebek öyküsü gibi durumlar test formuna kaydedilir. Verilerin hepsi bir bilgisayar programı aracılığıyla değerlendirilerek risk hesaplaması yapılır. Down sendromu yakalama oranı %85 civarındadır.

Üçlü veya Dörtlü Tarama Testi

Gerekli durumlarda 16-18. Haftalar arasında yapılan tarama testidir. İkili tarama testine benzer şekilde anneye ve gebeliğe ait bazı değişkenler, fetüsün ölçümleri, annenin bazı hormon düzeyleri birlikte değerlendirilerek yine bilgisayar programı kullanılarak risk hesaplaması yapılır. Üçlü tarama testinde B HCG, uE3 ve AFP hormonları kullanılırken, dörtlü tarama testinde bunlara inhibin eklenir. Down sendromu yakalama oranı %60-70 civarındadır.

NIPT (Noninvazif Prenatal Test):

10. Haftadan itibaren yapılabilir. Anne kanında dolaşan serbest fetal DNA parçacıklarının gösterilmesi sonrasında geliştirilmiş, bu parçacıkları kullanarak yapılan bir tarama testidir. Diğer tarama testlerinden daha duyarlı bir testtir, Down sendromu yakalama oranı %98 civarındadır. Ama kesin tanı testi değildir.

Tarama testlerinde kromozom anomalisi riski yüksek çıktığında önerilen kesin tanı testleri (koryon villüs biyopsisi ve amniyosentez) invazif, gebelik kesesinin bütünlüğünü etkileyebilecek testlerdir ve bu nedenle bazı riskleri vardır. Her iki test de 1/200 oranında düşük riski vardır. Kesin tanı testi yapılmadığında Down sendromlu bebek doğurma olasılığı varken, test yapıldığında da sağlıklı bebeği bu nedenle kaybetme olasılığı vardır. Aile, tarama testleri, sonuçları, tanı testleri hakkında hekim tarafından bilgilendirilir. Aile bu testleri yaptırmak zorunda değildir, ama yaptırmak istemediklerini yazılı olarak da ifade etmeleri istenir.

Gebelikte Ultrasonografi

Kadının adeti geciktikten 1-2 gün sonra, yaklaşık 4 haftalık gebelikte gebelik kesesi, 6. Haftada da fetal kalp atımı görülür. Erken dönemde transvajinal ultrasonografi, abdominal ultrasonografiye göre daha iyi değerlendirme sağlar, bazı durumlarda kullanılması gerekebilir. Gebelikte vajinal ultrasonografinin herhangi bir zararı yoktur.

14. haftaya kadar fetusun büyüklüğü CRL (baş- popo mesafesi) ölçümü ile belirlenir. Son adet tarihini bilmeyen gebelerde gebelik yaşının en doğru tahmini CRL ölçümü ile yapılır.

11-14. hafta arasında fetusun ense kalınlığı, burun kemiğinin gözlenmesi, CRL ölçümü hem tek başına önemlidir, hem de bu dönemde yapılan ikili testin, kombine testin bileşenleridir.

Ayrıntılı USG

Fetus, özellikle 18-22. Haftaları arasında ultrasonografi ile hem anomali açısından, hem de kromozom anomalilerinde sık görülen yumuşak belirteçler dediğimiz bazı bulguları saptamak için detaylı olarak ve belli bir sistematikle değerlendirilir. Plasentanın yeri, yapısı, amniyon sıvısı, rahim ağzının uzunluğu da bu dönemden itibaren gözlemlenir.

Sık görülen kromozom anomalileri için (Down Sendomu, Trizomi 18 ve trizomi 13) yüksek riskli olan grubun belirlenmesini sağlarlar. Bu testlerde risk yüksek çıktığında kesin tanı konulabilecek testler önerilir.

Gebelik ve Şeker Yükleme Testi

Gebelik, normal kadında bile metabolizmaya yük getirip, glukoz toleransını zorlaştırır. Glukoz intoleransı olan kadın ise diyabetik hale gelir. Riskli grubu veya gebelikte diyabet gelişen kadını belirlemek, ona göre tedbir alabilmek için bu testlerin yapılması gerekir. Karbonhidrat intoleransı 24-28. Haftada maksimum düzeye çıkar. Onun için bu dönemde öncelikle 50 gr şeker yükleme testi yapılır, 1. Saatte kan şekeri 140 mg/dl ve üstünde çıkar ise, 3 saatlik 100gr OGTT yapılır. Bunu sonucuna göre de glukoz intoleransı saptanan veya gestasyonel diyabet (gebelik diyabeti) tanısı konulan gebeler, öncelikle diyetle ve düzenli kan şekeri ölçümleri ile izlenir. Hastaların çoğunda diyet yeterli olur, kan şekeri diyete rağmen yüksek giden gebelere, gebelik süresince insülin başlanır. Doğumdan sonra metabolizma genellikle normale döner, ancak gebelik diyabeti gelişen olgularda ileri yaşlarda diyabet riski biraz daha yüksek olur.

Kan şekerleri kontrol altına alınmayan hastalarda preeklampsi, hipertansiyon riskleri daha fazladır. İri bebek, anne karnında ani bebek ölümü, doğum yaralanmaları gibi birçok riski beraberinde getirir.

Fetusun Gelişimi

Son adet tarihinin ilk günü gebeliğin başlangıcı olarak kabul edilir. Gebelik bugünden itibaren 40 hafta sürer, üçer aylık dönemler halinde incelenir.

Birinci Trimester

İlk 3 aylık dönemdir. En erken gebelik tanısı, adet gecikmesi sonrası yapılan kan testiyle (B HCG) konulur, bu gebeliğin 4. haftasına denk gelir. Adet öncesi hissedilen şişkinlik, gerginlik, memelerde dolgunluk biraz daha farklı ve fazla hissedilebilir.

6. haftada embriyonun kalp atımları başlar ve maalesef gebelerimiz de değişen derecelerde koku hassasiyeti, bulantı, bazen kusma, sık idrara çıkma gibi şikayetler olur, genellikle de 12. haftanın sonunda ortadan kalkar.

12. haftanın sonunda bebeğin tüm organları basit haliyle oluşmuş durumdadır. Embriyonun boyu 6. haftada 5mm iken, 12. haftada 70mm kadardır.

İkinci Trimester

2. üç aylık dönem gebeliğin “balayı” dönemi olarak adlandırılabilir. İlk dönemin bulantı, kusma gibi sıkıntıları azalır, uyku hali, yorgunluk ortadan kalkar, daha enerjik, rahat bir dönem başlar.

16. hafta civarında ultrasonografi ile cinsiyet belirlenebilir. Fetus ağzını açıp, kapatır. İlk gebelik için erken olsa da sonraki gebeliklerde fetal hareketler hissedilebilir. İlk gebeliklerde fetal hareketlerin hissedilmesi 20-21. Haftaya kadar uzayabilir.

20. haftada fetal ağırlık 300-400gr kadardır, duyuları gelişmeye başlamıştır. 22. Haftadan itibaren sesleri duyup, tepki verebilir. Bebeğinizle konuşmaya, müzik dinletmeye başlayabilirsiniz.

24. haftadan itibaren doğan bebeklerin yoğun bakım şartlarında yaşama şansı vardır.

26. haftada bebeğinizin göz kapakları açılıp, kapanmaya başlar, ışığa tepki verir.

Üçüncü Trimester

27. haftadan doğuma kadar geçen süreyi kapsar. Bebeğiniz kilo olarak küçük olsa da, fonksiyon olarak doğumdaki haline çok yakındır. Uyku dönemleri vardır, hareketleri kuvvetli ve sıktır, sese ve ışığa tepki verir.

30 haftadan itibaren hıçkırıkları düzenli hareketler gibi algılanabilir. Annenin düzensiz, hafif rahim kasılmaları olabilir, bunlar masum kasılmalar (Braxton Hicks) olabileceği gibi, erken doğumun habercisi de olabilir, dikkatlice takip edilmesi gerekir.

34. haftada bebeğiniz yaklaşık 2000gr kadardır.

36. hafta civarında rahmin üst kısmı annenin kaburgalarını dayanır, gebeliğin kitlesel yükü nedeniyle bacaklarda şişme, varislerde artış, bel ağrısı, mide barsak sorunları, uykusuzluk sık görülür.

37. haftadan itibaren doğumu beklemeye başlarız. 5-6 dk aralıklarla oluşan düzenli kasılmalar veya annenin suyunun gelmesi veya vajinal kanama olması halinde doktorunuzla hemen iletişime geçmeniz gerekir.

İlgili Yazılar

Gebelik Planlarken

Gebelik Gebelik dönemi kadın için değişiklikler, adaptasyonlar ve bazı risklerle

Fetusun Gelişimi

Son adet tarihinin ilk günü gebeliğin başlangıcı olarak kabul edilir.

Detaylı bilgi ve görüşme için lütfen randevu alınız.