Kısırlık (İnfertilite)

Kısırlık:

Bir çiftin 1 yıl süre ile herhangi bir doğum kontrol yöntemi kullanmaksızın düzenli cinsel ilişkiye girmesine rağmen gebelik oluşmaması durumu kısırlık (infertilite) olarak tanımlanır.

1 yıllık sürenin sonunda çiftlerin %85’i gebe kalır. Üreme çağındaki çiftlerin yaklaşık %15’i infertiliteden etkilenmektedir.

Kadın 35 yaşın üstündeyse 6 ay, 40 yaşın üstündeyse de hiç beklemeden kısırlık açısından değerlendirme yapılması daha doğru olacaktır. Yaşın yanı sıra adet düzensizliği veya endometriozisi olan veya daha önce karın bölgesinden ameliyat geçirmiş kadınlarda da bu süre beklenmez. Yine benzer şekilde erkek için de spermiyogramı etkileyebileceği bilinen veya şüphelenilen hastalığın olması, geçirilmiş genital bölge cerrahisi, cinsel yolla bulaşan hastalık geçirmiş olması beklemeden değerlendirme yapılmasını gerektirir.

Gebelik oranları 20-25 yaş arasında en yüksektir, 30’lu yaşlarla birlikte oranda hafif düşme başlar, 40 yaş üstünde de çok azalır.

Kısırlık sorunu yaşayan çiftlerin %40-50’sinde kadına bağlı nedenler, %30-40’ında erkeğe bağlı nedenler, %20-25’inde ise hem kadın, hem de erkeğe bağlı nedenler birlikte gözlenmektedir. Çiftlerin %15’inde ise herhangi bir neden bulunamamaktadır (açıklanamayan infertilite).

Erkeğin değerlendirilmesinde ilk işlem 4-6 hafta ara ile 2 kez yapılan sperm analizidir. Erkek infertilitesinde nedenler arasında infeksiyonlar, varikosel, konjenital anomaliler, endokrin bozukluklar, immünolojik faktörler sayılabilir ancak %75 idiyopatik (nedeni bilinmeyen) semen bozuklukları olarak gözlenmektedir.

Kadında kısırlık nedenlerine baktığımızda ise %40 ovulasyon (yumurtlama) ile ilişkili sorunlar, %40 tüpler ve pelvik bölgeyle ilişkili sorunlar, %10 rahim ve rahim ağzıyla ilişkili nadir görülen sorunlar rol oynamaktadır. %10 kadarında da kısırlık nedeni açıklanamamaktadır.

Kısırlık şüphesiyle başvuran kadının temel değerlendirilmesi?

Kısırlık nedeniyle başvuran hastanın öncelikle ayrıntılı hikayesi alınır, genel fizik muayenesi ve jinekolojik muayenesi yapılır. Ultrasonografi ile rahim, yumurtalıklar pelvik bölge hem patolojiler açısından, hem de over rezervi açısından değerlendirilir. Hormon testleri istenir. Tüplerin açık olup olmaması, rahim içinin değerlendirilmesi amacıyla histerosalpingografi (HSG, ilaçlı rahim filmi), histeroskopi, sonohisterografi kullanılabilir. Bazı durumlarda laparoskopi de bu değerlendirmeye eklenir.

Kısırlık Tedavisi

Tedavi seçenekleri çiftin problemine göre değişir. Bazen yaşam tarzı değişiklikleri yeterli olurken, bazen de tıbbi veya cerrahi tedavi gerekebilir.

Fazla kilolardan kurtulmak, sağlıklı bir diyetle beslenmek, sigara, alkolden uzak durmak kadında ve erkekte fertilite potansiyelini artırır.

Kadınlarda tıkalı veya hasarlı tüpler, bazı myomlar veya polipler, endometriozis hastalarının bir kısmı; erkeklerde ise varikosel cerrahi gerektirebilir.

Hormonal sorunlar varsa düzeltilir. Düzensiz ovulasyonu olan, ovulasyonu olmayan ya da başka bir infertilite nedeni bulunamayan hastalara ağızdan alınan ilaç veya enjeksiyonlarla ovulasyon indüksiyonu yapılır.

Ovulasyon indüksiyonuna ek olarak veya tek başına aşılama (intrauterin inseminasyon, İUİ) kullanılabilir. İntrauterin inseminasyon; kadının eşinden alınan sağlıklı spermlerin özel bir enjektör yardımıyla rahim içine verilmesi işlemidir.

Bu tedavilerle sonuç alınamayan veya erkeğe bağlı nedenlerin bir kısmında, cerrahi olarak tedavisi yapılamayan veya planlanmayan tüplerle ilişkili sorunlarda, over yetmezliği olduğunda, ağır endometriozis hastalarında ve açıklanamayan infertilitede ise yardımcı üreme teknikleri, tüp bebek tedavisi kullanılır.

Tüp bebek yöntemlerinde sperm ve yumurta laboratuvar ortamında biraraya getirilir ve embriyo rahim içine yerleştirilir.