Jinekolojik Hastalıklar

Yumurtalık Kistleri

Yumurtalıklardan kaynaklanan, içi sıvı dolu kitlelerdir. Genelde belirti vermezler, bazen de hasta kasık ağrısı, karında şişkinlik, adet düzensizliği, gecikmesi, ağrılı adet kanaması, cinsel ilişkide ağrı, bulantı gibi yakınmalarla başvurur. Nadiren kistin kendi etrafında dönmesiyle (kan akımını bozar) veya kistin yırtılması ile ani şiddetli ağrı, acil cerrahi müdahale gerektiren durumlar oluşabilir.

Fonksiyonel Kistler

Büyüyen folikülün zamanında çatlayamaması, büyümeye devam etmesi sonucu oluşur, adet düzensizliğine, ara kanamaya yol açabilir, çoğunlukla 2-3 ay içinde kendiliğinden kaybolur. Büyümeye devam eder, kanama, torsiyon gibi sorunlar oluşursa müdahale gerekebilir.

Çikolata Kistleri (Endometrioma)

İçi kan dolu kistik yapılardır. Endometriozis; rahim içi yüzeyindeki dokunun başka bölgelerde yerleşmesi nedeniyle oluşan hastalık halidir. Endometrial doku yumurtalık içine yerleştiğinde kendi için kanayarak endometrioma denilen kistler oluşturur. Endometriozis karın içinde yapışıklıklara neden olabilir. Bazı durumlarda cerrahi gerektirir.

Dermoid Kist

Embriyonel dönemden kaynaklanan bir kist türüdür. İçinde kıl, kemik, diş dokusu içerebilir, nadiren tiroid dokusu içerir, genellikle ultrasonografi ile ayırt edilebilir, %12 oranında her iki yumurtalıkta olur. Torsiyon ve patlama riski nedeniyle çıkarılması gerekir.

Malign (Kötü Huylu) Yumurtalık Kistleri

Bu tanı dokunun patolojik incelemesiyle konulabilir ancak öncesinde kistin kötü huylu olduğunu düşündüren bazı kriterler (düzensiz, katı içerikli, büyük, çok sayıda, karın içinde serbest sıvıyla birlikte olması gibi). Genellikle postmenapozal dönemde görülür. Malign yumurtalık kistlerinin bir kısmında, kanda tümör belirteci dediğimiz bazı değerler, özellikle CA125 yükselir. Bu tür bir risk düşünüldüğünde hızla cerrahi planlanır.

Myomlar

Rahmin kas tabakasından kaynaklanan iyi huylu urlardır. Kadınların yaklaşık %40’ında görülür. Anormal vajinal kanama, ağrı, karında şişkinlik, ağrılı adet, sık idrara çıkma gibi belirtileri olabilir veya herhangi bir yakınmaya yol açmaksızın muayene sırasında fark edilebilir. Myomların yarattığı sorunlar ve tedavi yaklaşımları yerine, büyüklüğüne, sayısına bağlı olarak değişir. Myomlar için bazen sadece izlem yeterli olurken, bazen de ilaç tedavisi, progesteron içeren RİA kullanımı önerilebilir, cerrahi gerektirebilir.

Polikistik Over Sendromu (PKOS)

Kadınlarda üreme hormonların salınımlarındaki dengesizlik ve metabolik problemler sonucu oluşan bir tablodur. Sağlıklı adet döngüsü olan bir kadında her ay bir yumurta büyür ve çatlar. PKOS varlığında ise yumurta yeterince büyüyemez, zamanında çatlayamaz, düzensiz ovulasyon, basit yumurtalık kistleri oluşur. Sıklıkla androjen hormonlarda (erkeklik hormonları) artış görülür. Hasta düzensiz adet kanamaları, eşlik eden obesite, tüylenme, infertilite gibi sorunlarla başvurur. 15-44 yaş arasındaki kadınların %5-10’unda görülür. Obesite veya anne, kız kardeş, teyzede PKOS varlığı PKOS olma olasılığını artırır. Yapısal bir hastalık olduğu için tamamen tedavisi yoktur ama tabloyu hafifletecek yaşam tarzı değişiklikleri ve hastanın yakınmalarına yönelik tedavi seçenekleri ile yardımcı olunabilir.

HPV (Human Papilloma Virus) ve Genital Siğiller

Genital bölgede ve ağızda siğillere, kansere yol açabilen bir virüsdür. *100’den fazla tipi vardır, bazı tipleri dış genital bölge ve ağızda siğillere yol açar, bazı tipleri başta rahim ağzı kanseri olmak üzere vulva, vajina, anüs, penis kanserine yol açar.
El- ayakta siğil oluşturan HPV tipleri genital bölgede siğil oluşturanlardan farklıdır.
HPV rahim ağzı kanserlerinin hemen hepsinden, vajina kanserlerinin %80’i, penis kanserlerinin %50’si, anüs kanserlerinin %90’ından sorumludur.
Cinsel yolla bulaşan en yaygın viral enfeksiyon genital HPV enfeksiyonudur.
HPV ile enfekte olan kişilerde hastalık herhangi bir belirti vermeksizin sessiz seyredebilir veya siğiller, kanser öncülü lezyonlar veya kansere bağlı lezyonlarla ortaya çıkabilir.
HPV cinsel birleşme olmaksızın, ciltten cilde temasla bulaşabilir. Oral seksle bulaşabilir. Tuvalet, havlu, havuz, küvetten geçtiğine dair kanıt yoktur ancak kesin olarak geçmediğini de söylemek mümkün değildir.
HPV bulaştıktan sonra genel olarak 4 hafta ile 8 ay arasında genital siğil oluşur ancak bazen de yıllarca sessiz kalabilir.
HPV enfeksiyonunun, siğillerin tedavisi sonrası bulaştırıcılığın ortadan kalktığını söylemek mümkün değildir ancak lezyonsuz döneme girildikten sonra üzerinden geçen zaman arttıkça bulaştırma riski azalır.
Yaşam boyu HPV bulaşma riski %75-90 civarındadır. Bunların çok azında siğil, kanser öncüsü lezyon veya kanser oluşur. Testlerde HPV (+) çıkan kişilerin %90’ında ilk testten 6-24 ay sonra negatif oldukları görülmüştür. HPV kimde hızla negatifleşir, kimde kansere kadar ilerler henüz tam olarak söylenememektedir ancak bağışıklık sistemi, dokulardaki mutasyonlar, sigara kullanımı ile ilişkilidir.
HPV aşısı 2006 yılından itibaren kullanılmaktadır. Ülkemizde ikili ve dörtlü aşı kullanılmaktadır. Her iki aşı da rahim ağzı kanserinin %70-80’inden sorumlu olan HPV tip 16 ve 18’e karşı koruyucudur. Dörtlü aşı siğillerin %90’ından sorumlu olan HPV tip 6 ve 11’e karşı da koruyucudur. Yine her iki aşı diğer HPV tiplerine karşı da değişik oranlarda çapraz koruyuculuk sağlar. İkili aşı (Cervarix) 0,1,6. Aylarda, dörtlü aşı (Gardasil) 0,2,6. aylarda 3 doz halinde koldan veya kalçadan kas içine yapılır. Amaç cinsel ilişki başlamadan aşının tamamlanmasıdır ancak 45 yaşa kadar da yapılabilir.